ՇԱՐԺԻՉԱՅԻՆ ՅՈՒՂԵՐԻ ԴԱՍԱԿԱՐԳՈւՄԸ

Փաստեր/ 28.03.2020 / STANDARD OIL/ 1713

Շարժիչային յուղերը հիմնականում կիրառվում են ներքին այրման մխոցային և ռոտորային շարժիչների շարժվող մասերի միջև շփման նվազեցման համար: Շարժիչային յուղերը տարբերվում են բաղադրությամբ, մածուցիկությամբ, նշանակությամբ, շահագործման ջերմաստիճանային ռեժիմով և այլ հատկանիշներով: Բոլոր շարժիչային յուղերը բաղկացած են բազային յուղից և հավելանյութերից ՝ հատուկ հավելումներից, որոնք բարելավում են ապրանքային յուղի պարամետրերը:
Դասակարգման տեսակները
Համաշխարհային շուկայում գոյություն ունեն շարժիչային յուղերի տարբեր դասակարգումներ, սակայն առաջին դասակարգումը սեզոնայինն է՝
Ամառային յուղեր. շարժիչային յուղերի այս խումբը պետք է շահագործվի միայն շրջակա միջավայրի դրական ջերմաստիճանների դեպքում։ Բացասական ջերմաստիճանների դեպքում շարժիչի գործարկումը դժվար կլինի, կամ ամբողջովին անհնար՝ յուղի բարձր մածուցիկության պատճառով: Իսկ եթե, այնուամենայնիվ, շարժիչը գործարկվի, ապա կաշխատի դրա համար ոչ բարենպաստ ռեժիմով՝ բարձր մաշվածությամբ և վաղ թե ուշ շարքից դուրս կգա:
Ձմեռային յուղեր. շարժիչային յուղերի այս տեսակը բավականին ջրիկ է, ինչը թույլ է տալիս օգտագործել դրանք բացասական ջերմաստիճանների դեպքում, քանի որ յուղը գրեթե չի պնդանում անգամ չափազանց ցածր ջերմաստիճանների դեպքում, սակայն ամառվա շոգին շարժիչի շահագործման ժամանակ, այս յուղերը դառնում են չափազանց ջրիկ և կարող են հանգեցնել ՆԱՇ – ի խափանմանը, քանի որ չեն կարող բավարար քսայուղում ապահովել:
Համասեզոնային յուղեր. համասեզոնային շարժիչային յուղերի մեծ մասը ստացվում է ցածր մածուցիկության հիմնային յուղի խտեցմամբ՝ մակրոպոլիմերային հավելանյութերի միջոցով: Դրանք կարելի է շահագործել ձմռանը և ամռանը: Կախված շրջակա միջավայրի ջերմաստիճանից, համասեզոնային շարժիչային յուղի բնութագրերը փոխվում են: Նման ունիվերսալ յուղերը շատ հարմար են ժամանակակից շարժիչների համար:
Յուղերը դասակարգում են համաձայն հետևյալ ստանդարտների՝
•   ГОСТ (Ռուսաստան, Հայաստան, ԱՊՀ երկրներ),
•   SAE ( Ավտոմոբիլային Ինժեներների Ընկերակցություն, ԱՄՆ),
•   API (Նավթի Ամերիկյան Ինստիտուտ, ԱՄՆ),
•   АСЕА (Երոպական Ատոմոբիլային Կոնստրուտորների Ասոցիացիա),
•   JASO (Ճապոնական Ավտոմոբիլային Ստանդարտների Կազմակերպություն),
•   ILSAC (Քսայուղերի Հաստատման և Ստանդարտացման Միջազգային Կոմիտե):

ГОСТ 17479.1-2015 – ով շարժիչային յուղերը դասակարգվում են ըստ կինեմատիկ մածուցիկության:
SAE (Society of Automotive Engineers) J300 viscosity classification դասակարգումն օգտագործվում է բարձր և ցածր ջերմաստիճանների դեպքում յուղի մածուցիկության (հոսքի դիմադրության) բնութագրման համար.

Շարժիչային յուղերի մածուցիկության կախումը շրջակա միջավայրի ջերմաստիճանից.

API (American Petroleum Institute) specifications

Շարժիչային յուղերի դասակարգման այս համակարգը ստեղծվել է 1969 թվականին՝ «Վառելիքի Ամերիկյան Ինստիտուտի» կողմից: Առօրյայում API դասակարգումը անվանում են նաև շարժիչային յուղերի որակի դասակարգում: Մասնավորապես, այս դասակարգումը շարժիչային յուղերը բաժանում է 2 մասի՝ բենզինային ու դիզելային շարժիչների համար: Այս տեսակներից յուրաքանչյուրի համար նախատեսված են որակի դասեր, որոնք, ըստ էության, յուրաքանչյուր դասի ավտոյուղերի որոշակի հատկություններն ու որակներն են նկարագրում: Շարժիչային յուղի API համակարգով որևէ դասի պատկանելը նշվում է պիտակի վրա, օրինակ այսպես՝ API SJ, API CF-4 կամ API SJ/CF-4: Պետք է նշել, որ շարժիչային յուղի պիտակի վրա API որևէ դասակարգչի բացակայությունը նշանակում է, որ այդ ավտոյուղը կամ ընդհանրապես չունի API հավաստագիր, կամ էլ վերջինիս վերագրված որակի դասը անհուսալիորեն հնացել է:
API դասակարգչի ծածկագրման առաջին տառը ցույց է տալիս յուղի տեսակը՝ "S" - բենզինային շարժիչների ավտոյուղեր, "C" - դիզելային շարժիչների ավտոյուղեր, երկրորդը նշում է շարժիչի յուղի կատարողականության մակարդակը (А, В, С, D, E, F, G, Н): Եթե շարժիչային յուղը շարժիչների երկու տեսակներում էլ կարելի է օգտագործել, ապա այդպիսի յուղին վերագրվում է երկու դաս՝ դիզելային ու բենզինային շարժիչների համար: Յուղի պիտակի վրա այդ դասերը առանձնացվում են կոտորակով, օրինակ API SJ/CF-4, ընդ որում առաջինը նշվում է յուղի այն դասը, որը համապատասխանում է առավել նախընտրելի կիրառմանը (ավտոյուղի արտադրողի ցուցումով): Այսինքն, բերված օրինակում ավտոյուղը հիմնականում նախատեսված է բենզինային շարժիչների համար, բայց միևնույն ժամանակ արտադրողը թույլ է տալիս կիրառել այն նաև դիզելային շարժիչներում:
Տեխնոլոգիաների զարգացմանը զուգընթաց, ավտոարտադրողները յուղերին նորանոր պահանջներ են առաջադրում: Այդ պատճառով API դասերը մի քանի տարին մեկ լրացվում են:

API բենզինային յուղերի դասակարգումը.